sistemi diellor
  GJITHESIT PARALELE | TOKA VRIMAT E ZEZA DHE GALAKTIKAT | FOTO GALERIA | BOTERAT TJERA DHE RRUGET PER ATJE | GJITHESIA | LAJME | Favorite Links Page | Arkiva | Guest Book  

Largperçimi i njerezve


Hapi tjeter eshte largperçimi i njerezve.
Nje nder veshtiresite per largperçimin e njerezve qendron ne ate qe ndonese po behen perpjekje dhe ne teori eshte e mundur, perseri nuk eshte arritur akoma te largperçohen atome, prej te cilave jane te perbere njerezit. Deri tani eshte arritur pra te largperçohen vetem fotonet e drites.
Per me teper atomet e njeriut jane teper te lidhur me njeri-tjetrin dhe nuk mund te shkeputen nga njeri-tjetri. Keshtu qe do te duhej qe njeriu te largperçohej si nje i tere dhe jo ne atome. Deri tani ketij problemi nuk i eshte dhene ndonje zgjidhje. Pra ne te ardhmen e afert largperçimi i njerezve mbetet akoma i pamundur .
Edhe sikur te ishte e mundur te largperçohej njeriu ne formen e shperberjes se atomeve te tij perseri do te hasnim ne veshtiresi teper te medha te cilat nuk qendrojne ne numrin e madh prej biljonesh te atomeve qe perbejne njeriun por ne numrin teper te madh te nderthurjeve te mundshme midis ketyre atomeve, qe perbejne trupin e njeriut. Do te na duheshin te largperçonim sasi aq te medha te dhenash per te cilat do na duhej nje CD-ROM aq i rende sa edhe vete Toka. Kompjuterave te sotem do tu duheshin 20 000 miljarde vjete te kryenin largperçimin e te dhenave te nje nejriu. Ajo qe mund te bejme eshte ndertimi i kompjuterave kuantike teper moderne, te cilet do te ishin me miljarda here me te shpejte se ato qe kemi sot.
Nje veshtiresi tjeter qendron ne ate qe kokolepsja e pjesezave te drites funksjonon vetem ne nje mjedis krejt te izoluar. Ngrohtesia e trupit apo edhe frymemarrja do ta shkaterronin kokolepsjen.
Nje pengese tjeter eshte ajo qe gjate largperçimit, nuk dergohet tutje trupi por vetem te dhenat e perberjes se tij. Keshtu qe ne vendin ku do te shfaqej njeriu duhet te kishte qe me perpara nje kopje e njeriut ne fjale, tek i cili do te largperçoheshin te dhenat. Se si do te ishte kjo kopje eshte akoma e paqarte. Por edhe sikur te kryhej kjo kopje atehere do te lindte pyetja: A do te largperçoheshin edhe shpirti, mendimet dhe vetedija jone ?
Kompjuterat kuantike
Pikerisht parimin qe perdori fizikanti vjenez Zeilinger per largperçimin e te dhenave te kuanteve te drites duan ta shfrytezojne shkenctaret per te ndertuar kompjutera kuantike te cilet do te ishin me miljarda here me te shpejte se keto te sotmit. Shkaku do te ishte ai qe ne kompjuterat kuantike te dhenat do te largperçoheshin permes kuanteve te drites apo atomeve.
Kompjuterat kuantike punojne me te ashtuquajturat Qubits, bits per kuant.
Ndryshimi nga kompjuterat e sotem qendron ne ate qe ne nje kompjuter kuantik do te kryheshin veprimet jo njeri pas tjetrit ne rradhe por njekohesisht. Por qe nje kompjuter kuantik te punoje duhet te behet nje lidhje midis quitbits-eve. Por gjendja e ketyre si dhe ndersjellshmeria midis tyre eshte teper e ndjeshme ndaj nderhyrjeve nga jashte gje qe i ben keta teper te brishte dhe te shkaterrueshem.
Kompjuteri kuantik me i madh qe eshte ndertuar deri me sot eshte i perbere prej pese quibits-esh.

 

Your custom image
  Gjithesia
Gjithesia eshte ajo qe u krijua ne fillimet e kohes dhe hapesires nga nje shperthimi i madh zanafilles (Bumi i Madh).
Nje teori e njohur si Teoria e Inflacionit tregon se Shperthimi Zanafilles e beri Hapesiren te levize me shpejtesi me te madhe se te drites. Vetem, kur vlerat e marra ishin kombinuar ne ate menyre qe gjerat shkonin me njera-tjetren u krye edhe frenimi.
Pandehet edhe se mos me Shperthimin Zanafilles u krijuan me teper se nje Gjithesi.
Menjehere pas Bumit te Madh (Big Bang), Gjithesia ishte nje perzerje e gazte dhe e ngjeshur qe vlonte, ku lenda ishte e perziere me rrezatimin. Por erdhi nje kohe, aty rreth 300 000 vjet pas Shperthimit te Madh kur gazi u ngurtesua - lenda u nda nga rrezatimi - duke formuar galaksite. Ky ngurtesim mendohet te jete shkaktuar nga Gropat e Zeza Tepermasive qe me forcen e tyre teper te madhe terheqese kane bere gazin te ngjeshet brenda vetes. Pastaj duke e vertitur kete gaz perqark vetes mund te kene krijuar yjet, planetet dhe vete jeten.
Rrezatimi qe u nda nga lenda u shpernda neper hapesire - ne te cilen gjendet akoma.
Mendohet se mos ndoshta ajo qe e mban te mbledhur Gjithesine eshte prania ne thellesi te hapesires te nje materie te erret dhe te padukshme, teper domethenese, te nje natyre te panjohur me pare.
Gjithesia eshte e sheshte. Pra nese leshohen dy rreze paralele drite ne Gjithesi ato do te vazhdojne te mbeten paralele deri ne pafundesi.
Vezhgimet kane treguar se Gjithesia po bymehet, me se shumti ne caqet e saja. Kjo i ka bere studiuesit te mendojne se pertej Gjithesise duhet te kete nje force kunder-rendese (antigravitacionale) e cila i kundervihet forces se rendeses. Bymimi i Gjithesise do te çoje drejt ngrirjes se saj dikur mbas 10 ne fuqi te 98 vjetesh.
Teoria e Fillit (String):
Teori e dalur ne vitet ´60-te dhe njihet ndryshe si Teoria String. Nje lloj me i zhvilluar e kesaj teorie quhet Teoria Superstring.
Ajo thote se guri themelor i lendes (materies) nuk eshte i formes se pikes (lemsh, rruzull, atom) por i formes se fillit (pejzes, vargut). Keto fille qe deri me sot gjinden vetem ne teori, jane teper te vegjel per tu perfillur prej nesh.
Por para se gjithash Teoria e Fillit thote se fillet e vegjel nuk jane te lidhur pas 4 permasash te kohes dhe hapesires qe njohim ne por sillen me te shpejte permes gjithsej 10 permasash.
Ne nuk mundemi t´i dallojme permasat e tjera pasi keto jane veshur e ngjeshur brenda njeri-tjetrit ne ate menyre saqe nuk munden te maten me asnje mjet mates
Teoria e Inflacionit:
Kjo teori e re tregon se Shperthimi Zanafilles e beri Hapesiren te levize me shpejtesi me te madhe se te drites.
Sipas Teorise se Relativitetit te Einstein-it asnje mase nuk mund te ece me shpejtesi sa te drites apo me te madhe se te saj, por kjo nuk vlen per Hapesiren.
Vetem, kur vlerat e marra ishin kombinuar ne ate menyre qe gjerat shkonin me njera-tjetren u krye edhe frenimi.
Pandehet se mos ndoshta ajo qe e mban te mbledhur Gjithesine eshte prania ne thellesi te hapesires te nje materie te erret dhe te padukshme, teper domethenese, te nje natyre te panjohur me pare.


Your custom image
  Bumi i Madh: (Shperthimi Zanafilles)
Mendohet se ne fillim e tere Gjithesia ka qene nje trup i vogel por jashtzakonisht i rende i cili shpertheu, beri Bum, dhe prej copave te tij u formua Gjithesia. Ky quhet ndryshe edhe si Shperthimi Zanafilles qe beri te mundur krijimin e jetes.
Nje teori e njohur si Teoria e Inflacionit tregon se Shperthimi Zanafilles e beri Hapesiren te levize me shpejtesi me te madhe se te drites. Vetem kur vlerat e marra ishin kombinuar ne ate menyre qe gjerat shkonin me njera-tjetren u krye edhe frenimi
Mendohet se fuqia e ketij shperthimi edhe sot edhe kesaj dite do te hallakaste gjerat po te mos frenohej permes forcave terheqese nder materiet, qe njihen si force e rendeses.
Shperthimi ne fjale perhapi nje rrezatim mikrovalesh kozmike ne Gjithesi.
Vrimekrimbi:
Vrimekrimbi eshte nje lloj tuneli qe lidh dy Gropa te Zeza me njera-tjetren.
Nje Vrimekrimbi mund te ishte ure per ne Gjithesi te tjera por edhe shkurtim udhe perbrenda vete Gjithesise sone. Ndoshta edhe do te na çonte midis koheve te ndryshme.
Keto vrima mbahen te hapura nga nje lloj mbushje energjie negative qe njihet si "lende e huaj" (exotic matter). Kjo mbushje eshte teper e veshtire te prodhohet prandaj dhe gjeresia e vrimekrimbit eshte ajo e madhesise se atomeve.
Ka mundesi qe vrima-krimbi te tilla te mund te kene mbetur qe nga koha e Bumit te Madh (Big Bang)
Teorikisht nje Vrimekrimbi eshte e ndertueshme.
Teoria e Pergjithshme e Relativitetit e Albert Einstein
Midis te tjerash tregon:
- krijimin dhe ligjet e kozmosit ne permasa te medha: p.sh. se si terheqja qe i bejne planetet njeri-tjetrit çon drejt perkuljes se hapesires dhe te kohes.
- pranine e te ashtuquajturave ura kohore, te cilat teorikisht mund te te kthenin prapa ne te kaluaren por praktikisht kjo gje nuk mund te ishte e mundur sepse ato do te mbylleshin sapo t´u afrohej nje anije kozmike.
- nese ne udhetojme shpejt, koha ngadalesohet.
- kur arrijme shpejtesine e drites, koha ndalon.
- ne teori nese udhetojme me shpejt se drita, koha shkon prapa.
- eshte e pamundur te besh nje pjesez te ece me shpejtesi me te madhe se te drites sepse per kete gje do te nevojitej nje sasi e pafundte energjie.
Mekanika Kuantike
Ka te beje me Kozmosin e Vockel, boten e atomeve dhe pjesezave me te thjeshta.
Teoria e Mekanikes Kuantike parashikon midis te tjerash qenien e pjesezave ne nje gjendje kokolepseje qe do te thote se nese gjendja e njeres pjesez ndryshon, ndryshon edhe ajo e pjesezes tjeter sado larg njera-tjetres te jene, qofshin disa mikrometer apo disa dritevjet.
Disa studiues pandehin se mos vete jeta ishte ne fillimet e saja pjese e ligjeve te kesaj mekanike. Ne kete shikim te ri del qe jeta qe eshte zhvilluar ne planetin tone i ka rrenjet e saja thelle ne Gjithesi e cila nga ana e saj gjithashtu u bindet ligjeve te mekanikes kuantike.
Vete teoria e kesaj mekanike parashikon qenien e qelizave te gjalla. Edhe vete molekula e DNA-se e cila drejton qelizat e organizmave te gjalle eshte pjese e parimeve te mekanikes kuantike. Efekti i kesaj mekanike sipas te cilit nje pjesez mund te jete njekohesisht ne vende te ndryshme eshte po ai qe ndodh me DNA-ne. Keshtu krijohet nje dinamike e jetes.

Your custom image


prodhimi astro-shqip prill 2002